Braille
Nauka brajla
Inne systemy
Publikacje i inne opracowania
Materiały dla studentów
Użyteczne linki
Kontakt
 

HISTORIA PISMA DLA NIEWIDOMYCH

W historii pisma dla niewidomych można dokonać podziału ze względu na koncepcje różniące się jakościowymi cechami pisma lub uwzględniając kierunki poszukiwań osób widzących, bądź niewidomych, albo też ujmując chronologicznie dzieje pisma dla niewidomych.

Okres przedbrajlowski

Pierwszy okres nazwany przedbrajlowskim dotyczy poszukiwań sposobów komunikacji z osobami niepełnosprawnymi wzrokowo za pomocą słowa pisanego i kończy się na pracach modyfikacyjnych Louisa Braille'a. Drugi okres związany jest z opracowaniem i wdrożeniem systemu opartego na sześciopunkcie. Ostatni obejmuje próby stworzenia nowych systemów zbudowanych podobnie jak pismo L.Braille'a lub zawierających zupełnie inne rozwiązania. Pierwsze pomysły związane były z grawerowaniem liter alfabetu łacińskiego na drewnianych, później metalowych tabliczkach. Zgodnie z koncepcją Francesco Lucasa z Saragossy (1517 r.) i późniejszych, niewidomi dotykając palcem wyrytych kształtów liter mogliby po pewnym czasie nauczyć się identyfikować ich kształty, a w konsekwencji pisać. Następne stulecia przyniosły nowe pomysły, jakimi było odlewanie liter z ołowiu, cyny lub wykonywanie ich z drutu. Odlewy nie zyskały sympatii osób niepełnosprawnych wzrokowo, ponieważ były niewyraźne, szorstkie w dotyku, a tym samym trudne do identyfikacji. Francesco Lan Terzi (1670 r.) przedstawił kilkanaście projektów opartych na kombinacjach punktów wykłuwanych na papierze oraz linii przecinających się pod kątem prostym. Pomysły jego nie zostały przyjęte przez środowisko niewidomych, ponieważ odebrano je bardziej jako szyfry niż pismo dla niepełnosprawnych wzrokowo. Największym osiągnięciem F.L. Terzi było użycie punktu w systemie pisma. Valentin Haüy w założonej przez siebie szkole dla niewidomych (1784 r.) wprowadził naukę czytania wypukłych liter na drewnianych klockach. Wkrótce potem na specjalnie przez siebie skonstruowanej prasie drewnianymi, a później metalowymi czcionkami wytłaczał litery na papierze. Takie rozwiązanie umożliwiało wykonanie wielu odbitek tego samego tekstu składającego się z liter łacińskich, zapisanych wypukłą linią ciągłą. Kolejnym krokiem w ewolucji pisma dla niepełnosprawnych wzrokowo osób było drukowanie linii punktowej przez W. Kleina (1809 r.) INNE SYSTEMY Przy pomocy czcionek szpilkowych drukował proste w kształtach litery łacińskie. Charles Barbier stworzył zaszyfrowane pismo przeznaczone do celów wojskowych. Było to dwunastopunktowe pismo - szyfr. Kluczem do tego szyfru była tabela z trzydziestoma sześcioma znakami. Najwięcej zarzutów jakie stawiano wynalazkowi Ch. Barbiera dotyczyło układu fonetycznego, który uniemożliwiał notację zgodną z zasadami ortografii. Kilku uczniów Królewskiego Instytutu dla Niewidomych w Paryżu rozpoczęło intensywne poszukiwania nowych rozwiązań w zakresie pisma punktowego. W grupie tej znalazł się Louis Braille, który jako piętnastoletni uczeń zmodyfikował dwunastopunkt Ch. Barbiera do sześciu punktów, ułożonych w dwóch kolumnach po trzy punkty w każdej. SYSTEM BRAILLE'A Wyższość systemu L. Braille'a nad innymi, wcześniejszymi, a także powstałymi później systemami polega na tym, że uwzględnia on notację zgodną z zasadami ortografii i interpunkcji. Dzięki niemu możliwa jest również notacja matematyczna, czy muzyczna.

Okres postbrajlowski

Sześciopunkt Braille'a mimo iż zyskiwał coraz większą popularność wśród niepełnosprawnych wzrokowo, to jednak wydawał się stosunkowo trudnym i nieczytelnym dla osób widzących. L. Braille bazując na koncepcji pisma szpilkowego opracował tzw. raphigraphe (rafigraf) Był to sposób pisania liter łacińskich za pomocą linii punktowej. System ten nie został jednak w praktyce przyjęty i wykorzystany. W 1832 r. ogłoszono w Edynburgu konkurs na projekt pisma dla niewidomych, który byłby bardziej czytelny dla widzących. Zdecydowana większość pomysłów oparta była na redukowaniu kształtów i zmniejszaniu wielkości liter łacińskich oraz zastępowaniu ich kształtami figur geometrycznych. Najpopularniejszym alfabetem liniowym stosowanym także współcześnie, chociaż coraz rzadziej, jest system stworzony przez Williama Moona w 1847 r. INNE SYSTEMY

Alfabet W. Moona jest bardziej czytelny dla osób widzących (pod warunkiem, że znają jego podstawy), niż system punktowy, ale zawiera wiele wad. Jedną z nich jest bardzo wolne (w porównaniu do pisma Braille'a) tempo czytania wypukłego druku przez osoby niewidome. Ponadto jest to system zamknięty, a wprowadzenie nowych znaków pociąga za sobą stworzenie nowych kształtów.

W Stanach Zjednoczonych do 1910 r. do konferencji w Little Rock, na której ostatecznie ujednolicono oryginalne pismo Braille'a, podejmowano próby jego przekształcania. J. D. Russ i jego następca W. B. Wait dokonali zmiany w szcześciopunkcie Braille'a mającej przynieść ponad dwadzieścia procent oszczędności miejsca. INNE SYSTEMY